Lech Szaraniec. Moje Katowice. Polskie Radio Katowice w latach 1927-1939
4 grudnia 1927 roku do budynku przy ówczesnej ul. J. Piłsudskiego 7 przybywają oficjalni przedstawiciele województwa śląskiego z wojewodą śląskim dr Michałem Grażyńskim, Polskiego Radia w Warszawie i dyrektorem naczelnym dr Zygmuntem Chamcem, Wojska Polskiego z dowódca 23 dywizji gen. dr Józefem Zającem, Kościoła Katolickiego biskupem ks. dr Arkadiuszem Lisieckim.
O godz. 13.15 rozgłośnia Polskiego Radia w Katowicach rozpoczęła oficjalne nadawanie na fali 395,8 m, chociaż próbne nadawanie audycji rozpoczęto 27 listopada 1927 roku. Od 5 grudnia 1927 roku radiostacja Katowice pracowała na fali 422 m, a od 1934 roku na fali 408,7.
W marcu 1927 roku Sejm Śląski zadecydował o udzieleniu pożyczki Spółce Akcyjnej Polskie Radio w Warszawie w wysokości 600 tys. zł., a już 28 marca tegoż roku umową między Skarbem Śląskim a dyrekcją naczelną Polskiego Radia podpisali wojewoda dr Michał Grażyński i dyrektorzy Polskiego Radia dr Zygmunt Chamiec i inż. Władysław Haller. Umowa przewidywała budowę radiostacji w Katowicach jako czwartej po Warszawie, Krakowie i Poznaniu. Projekt budynku radiostacji w Brynowie wykonał inż. architekt Tadeusz Łobos. Aparaturę nadawczą o mocy 12 kW zakupiono w angielskiej firmie Standard Electric Company, a maszty antenowe wykonała Huta Królewska w Chorzowie. Natomiast studio spikerskie rozgłośni radiowej mieściło się przy dzisiejszej ulicy Warszawskiej 7, a przy ulicy Mielęckiego 1 w gmachu Banku Związku Spółek Zarobkowych duże studio muzyczne.
Pierwszym dyrektorem rozgłośni Polskiego Radia Katowice został muzyk prof. Stefan Tymieniecki. Kolejnymi byli inż. Fryderyk Jerzy Dyrna (05.06.1929) a od 1933 roku prof. Stanisław Ligoń, popularny Karlik z „Kocyndra”.
10 marca 1930 roku stacja radiowa w Katowicach przestała być oddziałem Polskiego Radia w Warszawie a stała się Rozgłośnią „Polskie Radio S.A. w Katowicach.
Od 15 stycznia 1936 roku rozgłośnia katowicka otrzymała podstudio w Sosnowcu przy ul. Będzińskiej z programem przeznaczonym dla Zagłębia Dąbrowskiego.
Na swoje dziesięciolecie Polskie Radio Katowice otrzymało nowy gmach zaprojektowany przez Tadeusza Łobosa przy ulicy św. Królowej Jadwigi i Juliusza Ligonia 29. Gmach o kubaturze 8500 m3 posiadał m.in. pomieszczenia administracyjne, techniczne, studia, redakcje. W dużym studiu odbywały się koncerty orkiestr i chórów z udziałem publiczności.
Jednocześnie przygotowywano się do budowy nowej stacji nadawczej (Katowice II) w Brzezince, której próby rozpoczęły się 1 czerwca 1939 roku, a oficjalne oddanie nastąpiło 25 sierpnia 1939 roku. O dalszym losie nowej stacji w Brzezince zadecydował wybuch II wojny światowej. Budynek według projektu Tadeusza Łobosa i maszty radiostacji zniszczono 2 września 1939 roku na polecenie komendanta wojskowego rozgłośni. Natomiast urządzenia stacji w Brynowie zostały zdemontowane i wysłane do Warszawy.
Polskie Radio Katowice w ciągu swej dwunastoletniej przedwojennej działalności stało się wzorcową radiostacją w Polsce lat międzywojennych. Jej programy nadawane z Brynowa cieszyły się dużym uznaniem, a słyszalność stacji odbierana była nie tylko w Europie, ale w Azji, Australii, Afryce czy w Ameryce. Do historii radiofonii przeszły audycję prof. Stefana Tymienieckiego „Francuska Skrzynka Katowice”, przeznaczona dla słuchaczy zagranicznych w języku francuskim, gdzie powstawały kluby Katowicardów spotykające się na zjazdach m.in. w Lyonie, Hadze.
Na antenę ogólnopolską rozgłośnia przygotowywała specjalne audycje m.in. „ O drwalu i biedzie” oraz „Wesele śląskie” Stanisława Ligonia, „O tę ziemeckę” Gustawa Morcinka, „Wiesław” Kazimierza Brodzińskiego, „Śpiące wojsko” Emanuela Imieli.
Program regionalny zdominowały audycje prof. Stanisława Ligonia m.in. „Zdziebko słowa, zdziebko pieśni”, „Przy żeleźnioku”.
W 1939 roku rozgłośnia katowicka rozpoczęła nadawanie programów informacyjnych w języku niemieckim, słowackim i czeskim, a od 9 sierpnia stałą audycję „Godzina Czeska”.
2 września 1939 roku o godz. 19.50 Polskie Radio Katowice zakończyło nadawanie z radiostacji w Brzezince.
Lech Szaraniec
Historyk, twórca i wieloletni dyrektor restytuowanego po wojnie Muzeum Śląskiego