Częstochowa: Konserwacja zabytkowych instrumentów Kapeli Jasnogórskiej zakończona [ZDJĘCIA]

Janusz Strzelczyk

Zakończyła się trwająca kilka lat konserwacja zabytkowych instrumentów Kapeli Jasnogórskiej. Zbiór liczy ponad 200 instrumentów. Można je zobaczyć w jasnogórskim Muzeum 600-lecia. Instrumenty zostały poddane konserwacji w Muzeum Narodowym w Poznaniu.

– Są to instrumenty blaszane: dęte, trąby, rożki, a także cytra i skrzypce - informuje Piotr Cieślak, kierownik Pracowni Konserwacji Instrumentów Muzycznych w Poznaniu.

Nad pracami czuwał o. Nikodem Kilnar, prezes Stowarzyszenia Kapela Jasnogórska, krajowy duszpasterz muzyków kościelnych, który podkreśla, że te instrumenty są oczywiście dowodem materialnym na chwałę Bożą, jaka tu rozbrzmiewała poprzez wieki, i jednocześnie ukazuje troskę ojców paulinów, którzy zawsze troszczyli się o piękno liturgii, bowiem pielgrzymi, którzy tu przybywali, mogli usłyszeć muzykę na bardzo wysokim poziomie właśnie dzięki Kapeli Jasnogórskiej.

Instrumenty są w muzeum, ale to nie znaczy, że są tylko eksponatami. Gra na nich Kapela Jasnogórska. Po konserwacji każdy instrument, sukcesywnie wracał na Jasną Górę z pełną dokumentacją, czyli dokładnym opisem i zdjęciami jego stanu sprzed i po odnowie. Część instrumentów po konserwacji nadaje się wyłącznie do celów ekspozycyjnych z zaleceniem, by były przechowywane w specjalnych warunkach, ale na niektórych nadal można grać.

Rozpoczynając konserwację, muzykolodzy po raz pierwszy mogli obejrzeć nie tylko same instrumenty, a także zachowane części kilkusetletnich instrumentów, które były schowane w specjalnej skrzyni i nigdy nie były eksponowane.
Jednym z sensacyjnych w światowym wymiarze odkryć jest trąbka z pracowni mistrza Hieronimusa Starcka, pochodząca z 1693 roku.

To jeden z zaledwie pięciu takich instrumentów zachowanych na świecie. Były to najlepsze i jedne z najdroższych instrumentów poszukiwanych do XIX wieku.

Hieronimus Starck pracował w Norymberdze, która od XVI do połowy XVIII wieku była najważniejszym ośrodkiem budowy instrumentów dętych blaszanych w Europie.

Muzykolodzy przypuszczają, że jest to jeden z ostatnich instrumentów, jakie Starck zbudował.

Z tego samego roku pochodzi inna zachowana trąbka, która znajduje się w Hi-storisches Museum w Bazylei.

Do naszych czasów przetrwało zaledwie pięć trąbek Hieronimusa Starcka. Oprócz jasnogórskiej są to dwa instrumenty pozostające w zbiorach Museum fur Regional-geschichte und Volkskunde in Gotha w Niemczech, datowane na rok 1680 oraz dwie trąbki znajdujące się w Historisches Museum Basel w Szwajcarii.

Muzykolodzy uważają, że najprawdopodobniej na przełomie XVIII i XIX wieku cenna jasnogórska trąbka została przerobiona po to, aby nadal mogła być wykorzystywana przez członków zespołu. To potwierdzenie faktu, że po ponadstuletnim okresie używania, trąbka była cenionym przez muzyków Kapeli Jasnogórskiej instrumentem.

Poznańscy muzykolodzy podkreślają, że badanie instrumentów umożliwi też lepsze poznanie historii Kapeli Jasnogórskiej. Na podstawie ich jakości można już teraz wyciągnąć wniosek, że zespół miał bardzo wysoki poziom.

Częstochowa: Konserwacja zabytkowych instrumentów Kapeli Jasnogórskiej. XVI-wieczne początki

Pierwsze informacje o Kapeli Jasnogórskiej, pochodzą z drugiej połowy XVI w. Okres świetności przeżywała w XVIII w. Był to wtedy, jak podkreślają źródła historyczne, jeden z największych i najlepszych zespołów w Polsce i Europie Środkowej.

Młodzi chłopcy kształcili głos, poznawali tajniki gry na instrumentach, najczęściej na kilku, uczyli się sztuki kompozycji. Początkowo kapelę tworzyli głównie zakonnicy. Jeszcze przez cały XVII w. jej dyrygentami byli wyłącznie członkowie zakonu.

Dopiero w XVIII w. zaczynają pojawiać się dyrygenci świeccy, a pod koniec tego stulecia w chórze pojawiły się nawet kobiety (sopranistki), co na owe czasy było ewenementem. W XIX w. dyrygentami byli już prawie wyłącznie muzycy świeccy.