Łukasz Kohut: Polska boi się Śląska. A my zabierzmy się do pracy (po polsku i po śląsku)
Nie mogę się nie zgodzić z moimi przedmówczyniami i przedmówcami - w ostatnim roku śląska polityka przypominała jazdę rollercoasterem - i to jazdę bez trzymanki. Wolta Kałuży, podział i porażka wyborcza śląskich regionalistów, defilada wojskowa w sercu Katowic, podwójne wybory - to bardzo wiele jak na jeden rok. Czyli: Niy moga niy zgodzić sie z tymi, co gadały a godali sam przedy mnōm – bez ôstatni rok ślōnsko polityka wyglōndała choćby rajza na takim wielkim karasolu, rollercasterze - i to rajza bez trzimanio. Ôszyda ôd Kałuże, potajlowani i przegrany welōnek ôd ślōnskich regiōnalistōw, defilada wojokōw we sercu Katowic, tuplowany welōnek, to fest mocka, jak na jedyn rok. W debacie śląskiej głos zabiera Łukasz Kohut, eurodeputowany z Wiosny.
Od redakcji:
„Środowisko śląskich regionalistów pozostaje w letargu, doktryna zawisła w próżni, nie wiadomo, co wpisać na sztandary po kompromitacji hasła „Autonomia 2020”... Po moim komentarzu z takimi tezami pojawiły się kolejne opinie. Napisali już dr Tomasz Słupik, dr hab. Małgorzata Myśliwiec, działaczka i dziennikarka Olga Kostrzewska-Cichoń, publicysta Jan Dziadul, regionaliści Aleksander Uszok i Wojciech Orliński, a także bloger i działacz Grzegorz Buchalik oraz posłanka Monika Rosa. Dziś tekst po polsku i po śląsku autorstwa Łukasza Kohuta, europosła z województwa śląskiego, który swój mandat zdobył, startując z Wiosny.
Czekamy na kolejne opinie. Najciekawsze opublikujemy.
Tutaj przeczytają Państwo wszystkie teksty debaty. Kliknijcie
Marek Twaróg, red. nacz. DZ
Łukasz Kohut: Nowoczesny Śląsk w zjednoczonej Europie [wersja polska]
Nie mogę się nie zgodzić z moimi przedmówczyniami i przedmówcami - w ostatnim roku śląska polityka przypominała jazdę rollercoasterem - i to jazdę bez trzymanki. Wolta Kałuży, podział i porażka wyborcza śląskich regionalistów, defilada wojskowa w sercu Katowic, podwójne wybory - to bardzo wiele jak na jeden rok. I mogłoby się wydawać, że Śląsk zyskał na znaczeniu, bo mamy nawet premiera z Katowic (jeśli Ligocice są na Śląsku), ale nic bardziej mylnego. Podczas exposé Mateusza Morawieckiego nie padło ani razu słowo: ŚLĄSK - odmieniane przecież przez wszystkie przypadki w kampanii wyborczej. A to właśnie Śląsk będzie przez najbliższe parę lat miejscem dużych zmian i może zostać liderem sprawiedliwej transformacji w całej Europie. Może, ale wcale nie musi. Pomimo tego, że to właśnie na Śląsku poparcie dla integracji w referendum przedakcesyjnym było najwyższe w Polsce.
Śląski regionalizm stoi w obliczu nowych wyzwań. Nie chciałbym mówić o tym w kategoriach kryzysu programowego czy kryzysu przywództwa. Myślę, że znacznie lepiej spojrzeć na obecne wyzwania w kontekście konieczności zredefiniowania zadań śląskiego ruchu regionalnego, w odpowiedzi na nową, dynamiczną sytuację polityczno-społeczną i gospodarczą.
Po pierwsze więc - gospodarka. Śląsk, jako region węglowy, który musi od węgla odejść, potrzebuje pomysłu na udaną, roztropną transformację gospodarczą.
Po pierwsze więc - gospodarka. Śląsk, jako region węglowy, który musi od węgla odejść, potrzebuje pomysłu na udaną, roztropną transformację gospodarczą.
Zużyte zaklęcia, które słyszymy od polityków starszego pokolenia, w tym również wielu regionalistów, a także puste obietnice i nieprawdy płynące z Warszawy, nie pomogą - mamy kryzys ekologiczny, mamy kryzys węglowy, mamy najgorsze powietrze w Europie i za kilkanaście lat węgiel stanie się przeszłością. Toteż młody śląski ruch regionalny musi mieć pomysł na udaną transformację węglową. Ogromną szansą jest tu Nowy Zielony Ład dla Europy - środki powyżej 100 mld euro, z których część może być wykorzystana na Śląsku. Zabiegam o to w Parlamencie Europejskim i chcę współpracować ze wszystkimi, którym również na tym zależy. Mam wrażenie, że wielu Ślązaków rozumie ten temat o wiele lepiej niż centralni politycy, traktujący Śląsk przedmiotowo, żeby nie powiedzieć - kolonialnie.
Pamiętam, jak Kazimierz Kutz powiedział mi w 2014 r. na rybnickim rynku: ,,wungiel dupnie za pół roku”. Pomylił się, ale tylko w kwestii daty.
Po drugie, kultura - tutaj naprawdę nie mamy się czego wstydzić. Ba! Możemy być dumni. Bez wielkiej pomocy państwa polskiego i pomimo rzucanych kłód pod nogi, kultura rozwija się w imponującym tempie. Szczepan Twardoch, spektakle Teatru Korez, tłumaczenia Grzegorza Kulika, hegemonia śląskiego bluesa w Polsce czy choćby infrastrukturalnie - Katowicka Strefa Kultury, to tylko wierzchołek góry lodowej. Symbolicznym miejscem jest Nikiszowiec - kiedyś zapomniany, a dzisiaj miejsce kultowe i już turystyczne. I właśnie na Nikiszu powstaje moje główne biuro - otwarcie już na wiosnę!
Tylko musimy jeszcze nauczyć się lepszej promocji naszej kultury poza Śląskiem; i właśnie stąd mój pomysł i inicjatywa, żeby Katowice - wraz z Metropolią GZM - powalczyły o Europejską Stolicę Kultury 2029.
Tylko musimy jeszcze nauczyć się lepszej promocji naszej kultury poza Śląskiem; i właśnie stąd mój pomysł i inicjatywa, żeby Katowice - wraz z Metropolią GZM - powalczyły o Europejską Stolicę Kultury 2029.
To jest możliwe, tylko musimy być zjednoczeni i pewni swego - politycy różnych opcji, samorządowcy i mieszkańcy Śląska oraz Zagłębia. Możliwe, że taki kulturowy pomost może okazać się strzałem w dziesiątkę i naszą najlepszą wizytówką. Cieszy mnie bardzo pozytywna reakcja na ten pomysł prezydenta Katowic Marcina Krupy i szefa Metropolii - Kazimierza Karolczaka.
No i jest jeszcze polityka centralna - mechanizmy władzy. Rządy centralne, zarówno poprzednie, jak i obecny, nie rozumieją regionalizmu, boją się go. Upatrują w nim, jeśli nie wstępu do secesji, to sposobu na wymknięcie się spod drobiazgowej kontroli państwa. Obecny rząd przoduje w tym strachu - uderza w praworządność, samorząd lokalny, śląskie instytucje kultury. Broni się jak może przeciw uznaniu języka śląskiego za język regionalny, panicznie reaguje na uznanie Ślązaków za mniejszość etniczną, chce kontrolować fundusze europejskie dla organizacji pozarządowych. Według PiS, Śląsk ma być polski, nie śląski, a myśl polska na Śląsku - jedyną słuszną myślą polityczną. W Unii Europejskiej, mocno upodmiotawiającej regiony, takie stanowisko się nie broni.
Jako regionaliści musimy ludziom pokazywać, że regionalizm to nie jest autodefinicja na bazie negacji, to - posługując się koncepcjami wolności autorstwa Isaiaha Berlina - o wiele więcej niż „wolność od”, to „wolność do”. Wolność do bycia wiernym swojej lokalnej tożsamości i związanym z nią wartościom. Paradoksalnie, to właśnie ta tożsamość, oparta na różnorodności i żelaznym zestawie podstawowych wartości, pozwala na odnajdywanie się w świecie, w którym zmiana staje się normą.
Polska boi się Śląska, bo go nie rozumie. Zawsze tak było. Mamy jednak naprawdę sporo argumentów i jesteśmy silni - tylko skończmy z tą polską wojenką o wszystko, a zabierzmy się do pracy. Wszyscy.
Łukasz Kohut: Moderny Ślōnsk we skuplowanej Ojropie [wersja śląska]
Niy moga niy zgodzić sie z tymi, co gadały a godali sam przedy mnōm – bez ôstatni rok ślōnsko polityka wyglōndała choćby rajza na takim wielkim karasolu, rollercasterze - i to rajza bez trzimanio. Ôszyda ôd Kałuże, potajlowani i przegrany welōnek ôd ślōnskich regiōnalistōw, defilada wojokōw we sercu Katowic, tuplowany welōnek, to fest mocka, jak na jedyn rok. I mōgło by sie zdać, co Ślōnsk mo srogsze znaczyni, bo mōmy tyż i Prymiera ze Katowic (jak Ligocice sōm na Ślōnsku), ale to je fest mylny ôbrozek. Przi expose ôd Prymiera Mateusza Morawieckigo niy było ani roz spōmniane słowo: ŚLŌNSK - ôdmiyniane przeca bez wszystki przipadki przed welōnkym. A to praje Ślōnsk bydzie terazki bez pora lot placym, kaj przidōm srogi zmiany, a może stać sie liderym sprawiedliwej przemiany we cołkij Ojropie. Może, ale w żodyn roz niy musi. Chocioż, to praje na Ślōnsku było najwiyncyj we cołkij Polsce głosōw za integracyjōm we referyndum przed ojropejskim skuplowaniym.
Ślōnski regiōnalizm stoji przed ganc nowymi zadaniami. Niy chcioł bych godać ô tym we kategoryjach kryzysu ze programym, abo kryzysu prziwōdztwa.
Ślōnski regiōnalizm stoji przed ganc nowymi zadaniami. Niy chcioł bych godać ô tym we kategoryjach kryzysu ze programym, abo kryzysu prziwōdztwa.
Myśla, że dużo lepszy bydzie podziwać sie na nowo sytuacyjo ôd strōny tego, co czako ruch regiōnalny, we tej wartko miyniōncej sie ryalności polityczno-społecznej a gospodarczej.
Tōż, po piyrsze – gospodarka. Ślōnsk, to je regiōn ze wōnglym, co musi wōngel ôstawić na boku, trza mu pomyślōnku na udano, mōndro przemiana gospodarczo. Przestarzałe zaklyncia, co ich słyszymy ôd politykerōw ze starszego pokolynio, w tym tyż ôd niyjednego regiōnalisty, ale tyż prōzne ôbiecanki i cygaństwa, co prziłażōm ze Warszawy, niy pōmogōm – mōmy kryzys ekologiczny, mōmy kryzys ze wōnglym, mōmy najgorszy luft we Ojropie a za poranoście lot wōngel sie straci. Młody ślōnski ruch regiōnalny musi mieć pomyślōnek na udano przemiana ze wōnglym. Srogo ôkazyjo dowo sam Nowy Zielōny Ład dlo Ojropy – piniōndze, wiyncyj jak 100 mld ojro, z kerych jedna tajla może być użyto na Ślōnsku. Chodza za tym we Ojroparlamyncie, a chca spōłpracować z kożdym, kery tyż ô to stoji. Czuja, co mocka Ślōnzokōw rozumi tyn tymat dużo lepszy, jak te politykery ze cyntrale, co widzōm Slōnsk, choćby jako rzecz, coby niy pedzieć kolōnijo.
Pamiyntōm, jak Kazimierz Kutz padoł mi w 2014 rok na rybnickim rynku „wōngel dupnie za pōł roku”. Ômylōł sie, ale yno skuli daty.
Po drugi kultura – tukej rychtyk niy mōmy sie czym gańbować. Ha! Mogymy mieć zoca. Bez srogij pōmoce ôd polskigo państwa, chocioż ciepiōm nōm kuloki pod nogi, kultura rozwijo sie znocznym szwōngym.
Po drugi kultura – tukej rychtyk niy mōmy sie czym gańbować. Ha! Mogymy mieć zoca. Bez srogij pōmoce ôd polskigo państwa, chocioż ciepiōm nōm kuloki pod nogi, kultura rozwijo sie znocznym szwōngym.
Szczepōn Twardoch, przedstawiynia Tyjatru Korez, tłōmaczynia ôd Grzegorza Kulika, dōminacyjo bluesa we Polsce ôd tela lot, abo choćby ze swojim zapleczym – Katowicko Strefa kultury, to je yno sama szpica tej gōry lodowej. Znacznym placym je Nikisz – piyrwej schacharzōny a zapōmniany, a dzisiej plac kultowy a już turystyczny. A praje na Nikiszu rychtujymy moji głōwne biōro, kaj bydzie sie dzioło, to moga ôbiecać – ôtwarci już na wiosna!
Muszymy yno nauczyć sie jeszcze lepszy zachwolać nasza kultura poza Ślōnskym – i praje skuli tego je tyn mōj pomyślōnek a idyjo, coby Katowice do kupy ze Metropolijōm GZM pobiyły sie ô Ojropejsko Stolica Kultury 2029. To sie do zrobić, yno muszymy być ze sobōm skuplowani a pewni za sia – politykery z roztomańtych partyjōw, samorzōndowce, a ludzie ze Ślōnska a Zagłymbio. Licza, co taki kulturowy pōmost pokozać sie może strzałym we dziesiōntka, a naszym najlepszym trōmfym w rynce. Je żech fest rod, skuli
dobrego przijyncio tego pomyślōnku tak ôd Prezidynta Katowic Marcina Krupy, jak tyż i ôd szefa Matropolije – Kazimierza Karolczaka.
Nō a je jeszcze polityka cyntralno – maszyneryjo władze. Rzōndy cyntralne, tak te zeszłe, jak i tyn teraźny, niy rozumiōm regiōnalizmu, bojōm sie go. Widzōm w nim, jak niy zaczōntek secesyje, to sposob na zaucieczka ôd fest detajlowej kōntrole ôd państwa. Teraźny rzōnd je na przodku w tym strachu – bije we praworzōndność, lokalny samorzōnd, ślōnski instytucyje ôd kultury. Brōni sie, wiela poradzi, przed uznaniym jynzyka ślōnskigo za jynzyk regiōnalny, ze strachym trzynsie sie przed uznaniym Ślōnzokōw za etniczno myńszość, chce kōntrolować ojropejski piniōndze dlo pozarzōdowych ôrganizacyjōw. Podle PIS Ślōnsk mo być polski, a niy ślōnski, a myślyni po polsku na Ślōnsku, jedynym prawym myślyniym politycznym. We Ojropejskij Uniji, kero stawio fest na wiynksze samorzōndzyni regiōnōw, taki myślyni sie niy ôbrōni.
My, regiōnalisty muszymy pokazować ludziōm, że regiōnalizm to niy ma nasze ôkreślyni sie na ôdciepowani czegoś, to je – podle kōncepcyje wolności ôd Isaiaha Berlina – dużo wiyncyj, jak „wolność ôd”, to je „wolność do”. Wolność do bycio wiernym swojij miejscowej tożsamości a skuplowanym z niōm idyjōm, co za niōm stojōm. Praje na ôpak, to ta tożsamość, kero sie ôpiyro na roztomańtości a zieleźnym gesztelu podstawowych idejōw, pōmogo znojdować sie we świecie, we kerym zmiana stowo sie normōm.
Polsko boji sie Ślōnska, bo go niy rozumi. Dycko tak było. Mōmy ale doprowdy mocka trōmfōw w rynce, a sōm my mocni – muszymy yno skōńczyć z tōm polskōm wojynkōm ô wszystko, a chycić sie roboty. Wszyscy.
Tłumaczył na język śląski: Stanisław Neblik ,,Fojerman”