Dlaczego, jako mężczyźni, dbamy o siebie mniej niż kobiety? Dlaczego tak trudno jest nam przekroczyć próg gabinetu lekarskiego? Dlaczego nadal zapominamy o regularnych badaniach? Z Krajowego Rejestru Nowotworów i Narodowego Instytutu Onkologii wynika, że w 2020 roku w Polsce na nowotwory złośliwe zachorowało ponad 72 tys. mężczyzn. Męskim nowotworom można i należy zapobiegać. Jak to robić i dlaczego warto, dowiesz się z naszego poradnika.
Statystyczny mężczyzna unika lekarza
Niestety, częściej niż kobiety zaniedbujemy swoje zdrowie. Zazwyczaj zgłaszamy się do lekarza dopiero wtedy, gdy boli. Zapominamy o regularnych badaniach profilaktycznych.
Za główną przyczynę złego stanu zdrowia uważamy stres i ogólne przemęczenie oraz choroby sercowo-naczyniowe (w tej grupie także nadciśnienie tętnicze i cukrzycę). U kardiologa przynajmniej raz w życiu było tylko 43 proc. mężczyzn. Do urologa, zwłaszcza jeśli nie ma alarmujących objawów, też jest nam nie po drodze.
Boimy się wykrycia nowotworu lub innej poważnej choroby (36 proc. mężczyzn), ale także wstydu i skrępowania, które łączą się z samym badaniem urologicznym (33 proc. mężczyzn).
Czy wiesz, że…
Wśród chorób nowotworowych występujących u mężczyzn, aż 1/4 wszystkich nowotworów to nowotwory układu moczowo-płciowego. Jedynie 1/3 mężczyzn w wieku powyżej 35 lat była kiedykolwiek u urologa. Po 55 roku życia ten odsetek rośnie, ale nadal 61% panów deklaruje, że nigdy nie było u urologa. Pora to zmienić! Pierwszy krok – zaufaj edukacji, nie wierz stereotypom.
Jest wiele możliwych przyczyn, które decydują, że mężczyźni rzadziej zgłaszają się na badania profilaktyczne.
– W tym kontekście często wymienia się m.in. stereotypy na temat zdrowia, związane z samą płcią, ale także z określonymi chorobami i ich wykrywaniem. Z praktycznych doświadczeń, ale także z badań naukowych i analiz, wiemy, że jednym z najskuteczniejszych rozwiązań w tym zakresie jest podnoszenie świadomości zdrowotnej. Edukacja zdrowotna, zarówno ta prowadzona od najmłodszych lat w szkole, jak i ta kierowana do osób dorosłych w postaci materiałów informacyjnych czy kampanii zdrowotnych przynosi wymierne efekty wśród mężczyzn i kobiet. Oczywiście, komunikacja zdrowotna powinna być skrojona „na miarę”, adekwatna do konkretnych grup wiekowych, ale także płci – zwraca uwagę dr Paweł Koczkodaj, specjalista zdrowia publicznego, Ambasador Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem w Polsce.
Zainwestuj w długie życie i się badaj
Jak wynika z raportu „Nowotwory złośliwe w Polsce" z 2021 roku, średnio 48 mężczyzn każdego dnia dowiaduje się, że ma raka prostaty. Ten nowotwór stanowi już ok. 20 proc. wszystkich rozpoznanych nowotworów złośliwych. Oznacza to, że co piąty mężczyzna zmagający się z chorobą onkologiczną, choruje na raka prostaty. Rak prostaty zajmuje 2. miejsce wśród zgonów z powodu nowotworów złośliwych u mężczyzn.
Im wcześniej wykryta choroba, tym większa szansa na jej wyleczenie, dlatego tak ważna jest profilaktyka i regularne wykonywanie badań. Czas ma duże znaczenie nie tylko w przypadku chorób nowotworowych. Dzięki badaniom profilaktycznym możesz uniknąć wielu schorzeń, w tym raka jądra, prostaty, jelita grubego, cukrzycy czy zakrzepicy.
Styl życia wpływa na rozwój choroby
Blisko 25 proc. panów ma nadciśnienie tętnicze. Aż 70% mężczyzn ma nadwagę, a jedna piąta zmaga się z otyłością. W Polsce zgodnie z Eurobarometrem z 2021 r. aż 32% dorosłych mężczyzn pali papierosy. Dla porównania, wśród kobiet, odsetek ten wynosi 20%. Dodatkowo, według tego samego badania, w Polsce aż 66% mężczyzn w grupie wiekowej 15+ jest nieaktywna fizycznie. Największe odsetki nieaktywnych fizycznie mężczyzn zaobserwowano w grupach wiekowych 40-54 lata – 73% i 55+: 88%.
Prowadzi to do rozwoju cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, hipercholesterolemii, miażdżycy, zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu, choroby układu ruchu, choroby układu pokarmowego, zaburzeń hormonalnych, a także nowotworów.
Nowotworom, które spotykają mężczyzn na całym świecie przynajmniej w 1/3 przypadków można zapobiec, zmieniając styl życia, nawyki i badając się profilaktycznie. Zacznij od niewielkich kroków, które mogą zapewnić Ci dłuższe życie:
- zdrowo się odżywiaj i korzystaj z bezpłatnych planów żywieniowych na portalu Diety NFZ
- bądź aktywny, ćwicz, jak lubisz i unikaj siedzącego trybu życia
- rzuć palenie i ogranicz alkohol
- wykonuj samobadanie jąder i prącia
- raz w roku zrób badania m.in. morfologia, badanie ogólne moczu, lipidogram
- po 40 roku życia regularnie badaj prostatę
- po 60 roku życia raz w roku zrób USG jamy brzusznej, aby ocenić m.in. nerki i pęcherz moczowy
- w razie niepokojących objawów zgłoś się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
Nowotwory, które najczęściej dotyczą mężczyzn
Według najnowszych danych Krajowego Rejestru Nowotworów w 2020 r. nowotwory, które najczęściej występowały wśród mężczyzn w Polsce to:
- rak prostaty
- rak płuca
- rak jelita grubego.
To jednocześnie nowotwory, które są najczęstszymi przyczynami zgonów wśród mężczyzn.
– Zaznaczę, że występowanie raka płuca i rak jelita grubego w ogromnej mierze wiąże się z narażeniem na czynniki, których występowanie mężczyźni mogą skutecznie ograniczać samodzielnie w ich codziennym życiu. Chodzi przede wszystkim o narażanie na dym tytoniowy, spożywanie alkoholu, niezdrową dietę, czy brak aktywności fizycznej – dodaje dr Paweł Koczkodaj.
Co powinno Cię zaniepokoić?
Czy znasz objawy męskich nowotworów, które powinny Cię zaniepokoić? Wiele z nich jesteś w stanie wykryć sam, jeszcze na wczesnym etapie rozwoju choroby.
Zobacz, na co zwrócić uwagę:
rak prostaty
- podwyższone stężenie PSA we krwi
- dolegliwości związane z oddawaniem moczu
- zaburzenia erekcji, które nie wynikają z podłoża emocjonalnego
- bóle podbrzusza
- obrzęk kończyny dolnej i/lub genitaliów
rak jądra
- wyczuwalna obecność guzka w jądrze
- zmiana konsystencji jądra
- uczucie dyskomfortu w mosznie lub pobolewanie jądra
- nawracający ból w podbrzuszu lub okolicy lędźwiowej
rak prącia
- zmiana skóry na prąciu: może zmienić kolor, stać się cieńsza lub może dojść do uwypuklenia tkanek, owrzodzenia (nadżerka lub guzek)
- opuchlizna na końcu prącia
- powiększenie węzłów chłonnych pachwinowych.
– Warto podkreślić, że wiele przypadków bólu lub nieprawidłowości w okolicy jąder nie jest związanych z rakiem. Zmiany te mogą być spowodowane na przykład infekcją. Jednak każdy, niepokojący dla danego mężczyzny objaw w okolicy jąder, powinien być skonsultowany z lekarzem, który przeprowadzi odpowiednie badania diagnostyczne – zaznacza dr Paweł Koczkodaj.
Masz 40 lat i więcej? Zrób te badania. Są za darmo
Z programu Profilaktyka 40 Plus może skorzystać każdy, kto skończył 40. lat. Zgłoszenie do programu jest proste, nawet nie musisz wychodzić z domu, a skierowanie na badania dostaniesz zaledwie w ciągu 2 dni roboczych. Wystarczy, że wypełnisz krótką ankietę dotyczącą Twojego zdrowia.
Możesz to zrobić:
- w placówce POZ, która bierze udział w programie
- przez Internetowe Konto Pacjenta (IKP) w zakładce „Profilaktyka”
- telefonicznie pod numerem 989 (infolinia działa przez cały tydzień w godzinach 7:00–20:00).
Badania diagnostyczne, które znajdziesz w programie Profilaktyka 40 Plus, dzielą się na trzy grupy: dla kobiet, dla mężczyzn i pakiet wspólny.
W skład pakietu badań diagnostycznych dla mężczyzn wchodzą:
- morfologia krwi obwodowej ze wzorem odsetkowym i płytkami krwi
- stężenie cholesterolu całkowitego albo kontrolny profil lipidowy
- stężenie glukozy we krwi
- próby wątrobowe: AlAT, AspAT, GGTP
- poziom kreatyniny we krwi
- badanie ogólne moczu
- poziom kwasu moczowego we krwi
- krew utajona w kale – metodą immunochemiczną (iFOBT)
- PSA – antygen swoisty dla stercza całkowity.
Profilaktyka to męska sprawa
Dlatego nie czekaj i już teraz sprawdź badania profilaktyczne dla siebie. Wejdź na stronę Akademia NFZ i skorzystaj z bezpłatnego, i praktycznego kalendarza badań. Zaznacz tylko płeć i wiek, a my zrobimy resztę.
Pokażemy Ci badania profilaktyczne, które powinieneś wykonać i gdzie je zrobisz. To prostsze niż myślisz. Przekonaj się.
Chcesz wiedzieć jeszcze więcej o męskich nowotworach i jak im zapobiegać? Posłuchaj ekspertów: