"Retoryka czterech kultur" już niebawem w Sosnowcu
Retoryka czterech kultur - projekt pod taką nazwą już niebawem będzie realizowany w Sosnowcu. Nawiązuje to do czterech narodowości, które stolicę Zagłębia Dąbrowskiego stworzyły: Polaków, Rosjan, Żydów i Niemców. Jak się więc okazuje, nie tylko Łódź jest miastem czterech kultur.
Impulsem do rozwoju Sosnowca było poprowadzenie tędy odnogi Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej z Ząbkowic do Szopienic, która pozwalała na bezpośredni przejazd lub transport towarów z Rosji do Prus, bez konieczności przejazdu przez Austro-Węgry. Stacja powstała w szczerym polu. Mianem Sosnowiec określano wtedy jedynie młyn nad Brynicą położony w rejonie dzisiejszych Stawików. Liczącymi się już wówczas wsiami były za to dzisiejsze dzielnice miasta: Milowice, Pogoń, Sielec czy Zagórze. To właśnie przy stacji zaczęło się jednak rodzić coś, co wchłonęło potem wszystkie okoliczne miejscowości.
Wysokie położonie sosnowieckiego dworca w hierarchii obiektów znaczenia państwowego spowodowało napływ rosyjskich urzędników, celników i żołnierzy z rodzinami. Przy dworcu swoje domy zaczęli budować również Żydzi. Do fabryk i zakładów przemysłowych napływało z kolei wielu Niemców i przedstawicieli innych narodowości. Tak rodziło się wielokulturowe miasto. Kilkadziesiąt lat później obok siebie stały tu kościoły katolickie i ewangelicki, cerkwie i synagogi. Charakter Sosnowca zmienił się po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, gdy wyjechali stąd niemal wszyscy Rosjanie.
II wojna światowa to kres istnienia sosnowieckiej społeczności żydowskiej,a rok 1945 to definitywny wyjazd Niemców. Sosnowiec stał się miastem niemalże jednolitym narodowościowo, ale wciąż jest tu wiele pamiątek związanych z jego wielokulturową przeszłością. Owa wielokulturowość, zdaniem Zbigniewa Tepera, pomysłodawcy "Retoryki czterech kultur", może i powinna być elementem promocji Sosnowca.
- Łódź wykorzystała swoją szansę, a moim zdaniem Sosnowiec ma historyczny potencjał znacznie większy. Potencjał przemysłowy, który tutaj był zasługuje na ciąg dalszy - mówi Zbigniew Teper.
W programie wykorzystane zostaną utwory w czterech językach symbolizujące cztery kultury, które stworzyły Sosnowiec. Prezentowana będzie poezja Jerzego Lucjana Woźniaka, a jego utwory tłumaczone będą na rosyjski, hebrajski i niemiecki. Prezentowane też będą utwory Kalmana Segala, Aleksandra Błoka i Gustawa Knaka. Wystąpi też chór cerkiewny Oktoich oraz Krakowskie Trio Stroikowe. Projektem zainteresowały się też władze miasta i przedstawiciele działających w Sosnowcu kościołów.
- Z początku robiłem program "Retoryka na językach" i to na jej bazie zrodził się pomysł "Retoryki czterech kultur". Potencjał jest ogromny. Umiała to wykorzystać Łódź. Sosnowiec ma z kolei taki obiegowy wizerunek, na jaki nie zasługuje. To poprzez Madzię czy jakąś znalezioną czaszkę, co nie powinno w żaden sposób rzutować na skojarzenia. Wymyśliłem taki motyw, że Sosnowiec poprzez Pałac Schoena, Pałac Dietla, poprzez swoją kulturę i potencjał powinien doczekać się klamry, która spina przeszłość z teraźniejszością - mówi Zbigniew Teper.
Autor programu liczy na to, że satysfakcję będzie odczuwał również cały zespół, który przyczynił się do jego powstania.
- Muszę tu wymienić Agnieszkę Głowacką, Zofię Kusztal, Magdalenę Piwkowską , Gabrielę Zgrzebnicką. Dzięki nim "Retoryka czterech kultur" otrzymała swego rodzaju szlif językowy, który w odniesieniu do wydarzenia przenosi nas w sosnowiecki tygiel tamtych czasów. Do tego interpretacje Jerzego Woźniaka . Nie sposób nie wspomnieć o znakomitych zdjęciach Ryszarda Ruszkiewicza, które wzbogacą przedstawienie. Mam nadzieję, że w połączeniu ze znakomitą warstwa muzyczną cerkiewnego chóru Oktoich z Wrocławia oraz Krakowskiego Tria Stroikowego, z dodatkiem tekstów, które specjalnie napisałem do programu, całość okaże się interesująca i wyczekiwana.
Muszę podziękować partnerowi projektu - Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego za wsparcie i empatię, szczególnie prezesowi Dariuszowi Jurkowi. Nie byłoby tego projektu bez przychylności władz Sosnowca oraz dyrektora Michała Górala - mówi Zbigniew Teper.