Rota pierwszą odsłonę miała u nas, w Cieszynie

Andrzej Drobik

Być może Maria Konopnicka napisała „Rotę” w Istebnej. Wiersz stał się ważnym elementem walki o polskość i jednym z wielu fenomenów Śląska Cieszyńskiego.

W1908 roku, podczas uroczystości poświęcenia sztandaru Związku Katolickiej Młodzieży Robotniczej w Cieszynie, doszło do zamieszek i starć pomiędzy polskimi i niemieckimi mieszkańcami miasta. W tych wydarzeniach, które miały miejsce 28 czerwca, przy biernej postawie policji, rannych zostało ponad 20 Polaków. Część historyków twierdzi dzisiaj, że to właśnie te wydarzenia mogły być bezpośrednim bodźcem do napisania przez Marię Konopnicką „Roty”, wiersza, który w następnych latach stał się symbolem walki z germanizacją na ziemiach polskich. Pewne jest natomiast, że „Rota” - co odkryli badacze Książnicy Cieszyńskiej - swoją premierę miała właśnie w Cieszynie, a nie w krakowskim piśmie „Przodownica”, jak do tej pory uznawali historycy.

- „Rota” po raz pierwszy została opublikowana drukiem w „Gwiazdce Cieszyńskiej” 7 listopada 1908 roku - mówi Wojciech Święs z Książnicy Cieszyńskiej.

Wiersz Konopnickiej ukazał się w cieszyńskiej gazecie, wydawanej przez środowisko narodowe z przypisem redakcji: „Wiersz ten napisała i przeznaczyła znana poetka umyślnie dla »Gwiazdki Cieszyńskiej«, chcąc podnieść ducha narodowego w Polakach śląskich, przechodzących obecnie ciężkie chwile”.

Gazeta prowadzona wtedy przez ks. Józefa Londzina, katolickiego duchownego rodem z Zabrzega, wydrukowała zresztą tekst Konopnickiej jeszcze dwukrotnie, w 1910 i w 1918 roku. Zdaniem córki pisarki - Zofii Mickiewiczowej - utwór powstał właśnie na prośbę ks. Józefa Londzina. Część badaczy uważa, że Konopnicka napisała słynny tekst podczas pobytu w beskidzkiej miejscowości Istebna.

To jeden z fenomenów walki o polskość na Śląsku Cieszyńskim, z którymi dzisiaj mierzą się nie tylko lokalni historycy.